Persoonsgericht onderzoek naar aanleiding van een anonieme klachtenbrief. Wat gaat er niet goed bij een onderzoek verricht door een extern onderzoeksbureau?

Wat is er aan de hand?

GR Sociaal is een openbaar lichaam op grond van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen. Binnen GR Sociaal werken zeven gemeenten samen op onderwerpen in het sociale domein. De Sociale Dienst Drechtstreden is onderdeel van GR Sociaal. De directeur van de Sociale Dienst is vanaf 1 augustus 2018 bij GR Sociaal in dienst.

Begin december 2024 hebben de griffies van de zeven gemeenten een anonieme brief ontvangen over vermeende misstanden binnen de Sociale Dienst, waarbij de directeur betrokken zou zijn. het zou dan gaan om integriteitsschending en een falende dienstverlening.

Het dagelijks bestuur van GR Sociaal heeft daarop besloten een onderzoek te laten uitvoeren door onderzoeksbureau Strated Consulting. Tijdens het vooronderzoek heeft Strated Consulting een anoniem meldpunt geopend voor medewerkers en oud-medewerkers van GR Sociaal. Het bureau heeft daarop meer dan 100 meldingen ontvangen en heeft met iets minder dan 100 personen gesproken.

Naar aanleiding van tussentijdse resultaten in het vooronderzoek heeft het dagelijks bestuur van GR Sociaal besloten om ook een persoonsgericht onderzoek naar de directeur in te stellen, die daarop vervolgens op 30 januari 2025 is geschorst.

Nadat GR Sociaal een vacature had opengesteld voor een (tijdelijke) opvolger, heeft de directeur tevergeefs in een kortgedingprocedure gevorderd dat hij weer zou worden toegelaten tot het werk.

Pas begin juni 2025 is het onderzoek afgerond en wordt geconcludeerd dat de directeur zich schuldig heeft gemaakt aan medeplichtigheid, belangenverstrengeling, misbruik van zijn positie en bevoegdheden, nepotisme, het afwijken van bestaande inhuur/aanbestedingsregels en het structureel vertonen van grensoverschrijdend gedrag (waaronder pesten, seksuele intimidatie, favoritisme en verbale agressie).

Ontbindingsverzoek

Voor GR Sociaal is dit reden om naar aanleiding van de uitkomst van het persoonsgerichte onderzoek te verzoeken de arbeidsovereenkomst met de directeur te ontbinden. Er worden verschillende ontslaggronden aangevoerd: verwijtbaar handelen of nalaten, een verstoorde arbeidsverhouding en een combinatie van omstandigheden. GR Sociaal baseert haar stelling dat de directeur verwijtbaar heeft gehandeld volledig op het persoonsgerichte onderzoeksrapport van Strated Consulting.

Verweer

De directeur is het met het ontslag niet eens en stelt dat de ontbinding het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van GR Sociaal. Volgens de directeur kleven er zulke ernstige bezwaren aan de totstandkoming van het onderzoeksrapport, dat de onderzoeksresultaten niet als deugdelijke en feitelijke grondslag voor ontbinding kunnen dienen.

Voor het geval de kantonrechter de arbeidsovereenkomst toch ontbindt verzoekt hij GR Sociaal te veroordelen tot betaling van de transitievergoeding, een billijke vergoeding van € 876.066,81 met aftrek van zijn uitkeringsrechten en een schadevergoeding van € 55.996,02 voor kosten rechtsbijstand.

Wat is het oordeel van de rechter?

De kantonrechter heeft forse kritiek op de totstandkoming van het onderzoeksrapport.

Los van de vraag of GR Sociaal direct mocht besluiten een extern onderzoeksbureau in te schakelen, rustte op GR Sociaal een onderzoeksverplichting naar aanleiding van de anonieme brief van begin december 2024. Voor zulke situaties heeft GR Sociaal een interne richtlijn. Volgens die richtlijn is het aan het Dagelijks Bestuur om tot een oordeel te komen over de feiten en omstandigheden rondom de integriteitsschending: de onderzoekers moeten zich beperken tot het objectief vaststellen van het feitencomplex. Strated Consulting heeft zich niet beperkt tot het objectief vaststellen van het feitencomplex. Strated Consulting heeft verdergaande conclusie getrokken, hetgeen in strijd is met de interne richtlijn van GR Sociaal en het onderzoeksprotocol dat het bureau heeft opgesteld.

Er zijn ook inhoudelijke opmerkingen geplaatst bij de handelwijze van Strated Consulting

Het onderzoek is zo ingestoken dat aan de hand van vijf hypothesen is onderzocht of de daaraan ten grondslag liggende bestaande vermoedens uit het vooronderzoek bevestigd kunnen worden. In die werkwijze schuilt het gevaar van een doelredenering en staat waarheidsvinding niet voorop.

Er heeft onvoldoende hoor en wederhoor plaatsgevonden. De directeur kreeg slechts anonieme citaten zonder context voorgelegd. Dat maakt het niet alleen onmogelijk voor een beklaagde om adequaat te reageren, maar het is ook onduidelijk gebleven aan de hand van welke vraagstelling de voorgelegde citaten tot stand zijn gekomen. Ondanks herhaalde verzoeken van de directeur heeft Strated Consulting geen inzicht gegeven in de gespreksverslagen van de interviews die zij in het vooronderzoek heeft afgenomen.

De door Strated Consulting gehanteerde vraagstelling is naar het oordeel van de kantonrechter te suggestief en niet van feitelijke aard.

Wat is het gevolg van dit al?

De kantonrechter trekt de volgende conclusies:

• De afgelegde verklaringen bestaan voornamelijk uit algemeenheden, waardeoordelen en kwalificaties die niet feitelijk en concreet zijn.
• De beschuldigen missen voldoende feitelijke grondslag.
• Het verhaal van de kant van de directeur is niet betrokken in de conclusies.
• In sommige gevallen is er wel sprake van verwijtbaar gedrag van de directeur, maar is dit niet zodanig ernstig voor een ontslag.

De arbeidsovereenkomst wordt ontbonden vanwege het ernstig verwijtbaar handelen van GR Sociaal.

GR Sociaal moet een transitievergoeding betalen en omdat er sprake is van ernstig verwijtbaar handelen moet GR Sociaal ook een billijke vergoeding betalen van € 75.000,– bruto. Bij de hoogte van de billijke vergoeding weegt mee dat op de arbeidsrelatie de Wet normering topinkomens (WNT) van toepassing is. Ook moet GR Sociaal een vergoeding voor buitengerechtelijke kosten van  € 25.338,28 betalen.

Een belangrijke les

In het boek van Michiel de Vries ‘Kapot, hoe vilein is de deugindustrie’ schrijft hij over de in de praktijk voorkomende nietszeggende beschuldigingen, de suggestieve onderzoeksbureaus en de slecht onderbouwde conclusies van de bureaus die gezamenlijk de deugindustrie vormen.

De casus van de directeur van de Sociale Dienst Drechtsteden kan aan het rijtje worden toegevoegd en vraagt om een zéér kritische aanpak bij het inschakelen van een onderzoeksbureau in het geval van vermeend grensoverschrijdend gedrag en niet-integer gedrag.

Bron:

ECLI:NL:RBROT:2025:11373, Rechtbank Rotterdam, 11746662 HA VERZ 25-36