Conflictbemiddeling: steek je neus eens buiten de deur en laat de toga achterwege!

Help er is een conflict!

Ik word als advocaat in het speelveld van het arbeidsrecht regelmatig geconfronteerd met situaties waarop door betrokkenen als snel het etiket ‘conflict’ wordt geplakt.

De vraag die ik mij dan in dergelijke situaties stel is of ik het ‘conflict’ vanuit een juridische context moet aanvliegen óf dat ik veeleer moet stilstaan bij de impact van het conflict op partijen en het effect daarvan op hun gedrag en de onderlinge relaties.

Deze benadering betekent voor mij dat het begrip ‘conflict’ zijn oorsprong vindt in een interactie tussen mensen, waarbij verschillen in waarneming, denken, voelen, willen en handelen optreden.

Strijden of zoeken naar oplossingen!

Als ik kies voor een juridische aanvliegroute dan gaat het in de eerste plaats om het vaststellen van de feiten, wie er schuld heeft aan de feiten en hoe deze feiten juridisch kunnen worden geduid. In dat geval is de kans groot dat het juridisch strijdperk uitmondt in een procedure, waarbij er onvoldoende aandacht wordt besteed aan het risico van het toenemen van de tegenstelling tussen partijen. Met uiteindelijk als gevolg dat de onderlinge relaties steeds verder onder druk komen te staan.

In het geval van een conflict oplossende aanvliegroute staat wat mij betreft het conflict zelf niet centraal, maar de vraag of ik partijen zover op weg kan helpen om ze inzicht te laten verkrijgen in het eigen handelen en denken binnen het conflict. Kan ik helpen om partijen te ondersteunen bij het zoeken naar en het vinden van belemmerende overtuigingen en patronen in het denken, doen en laten? Immers het handelen van mensen wordt situationeel bepaald door de situatie waarin men zich bevindt, met wie men zich daar bevindt en in welke omgeving dat plaatsvindt.

Verschillende verhalen!

Vraagt een cliënt mijn ondersteuning dan komt de cliënt in eerste instantie met zijn eigen verhaal over wat hij vindt dat er aan de hand is. Ik geef de cliënt dan vaak terug dat het gaat om zijn eigen beeld van de werkelijkheid en dat de andere partij naar alle waarschijnlijkheid ook een eigen of ander beeld heeft van die werkelijkheid.

Het beeld dat cliënt heeft van de werkelijkheid heeft invloed op het gevoel en het daarmee samenhangende gedrag van cliënt. Vaak heeft de cliënt daarbij een oordeel over het handelen van de andere partij in het conflict. Ik hou de cliënt dan het volgende voor: ‘waar een oordeel begint, eindigt de waarneming’.

Begeleiden en bemiddelen!

Wat ik zoveel mogelijk probeer te vermijden is bij de cliënt de indruk te wekken dat ik meega in zijn veelal negatieve beeldvorming over de andere partij. Naast het tonen van begrip is erkenning voor de invloed die het conflict op de cliënt heeft – en het onderkennen van het effect daarvan op zijn gedrag – erg belangrijk.

Cliënt is er uiteindelijk niet bij gebaat als ik als advocaat hem ondersteun om het conflict alleen maar groter te maken door bijvoorbeeld de negatieve beeldvorming over de andere partij te vergroten door het doen van uitspraken ‘dat is een slechte werkgever of dat is een slechte werknemer’.

Vervolgens sta ik met cliënt inhoudelijk stil bij de invloed die het conflict op hem heeft en wat daarvan het gevolg is op zijn gedrag. Dit kan door een onderzoek te doen naar de feiten (denken) om dan de vraag te stellen wat het probleem is dat cliënt ervaart (gevoel). De volgende fase is dan de vraag naar wat cliënt uiteindelijk wil bereiken (waar kies je voor en wat heb je daarvoor nodig). Is dat duidelijk dan treedt de fase in van het vaststellen van eventueel gewenste acties.

Een zelfde aanpak kan gelden voor het gesprek waar beide partijen (eventueel bijgestaan door wederzijdse advocaten) aanwezig zijn.  De praktijk leert dat het voor het verdere proces erg belangrijk is of de andere partij en dus ook de advocaat van deze partij bereid en in staat is om ook te kiezen voor de conflict oplossende aanvliegroute.

Aanvallen of ……!

Als de gedachte wordt onderschreven dat conflicten soms nodig zijn omdat in een conflict uitdagingen en antwoorden liggen en laat zien wat voorheen onzichtbaar was, dan is een juridische aanval niet de meest voor de hand liggende optie om tot een oplossing te komen.

Een pittige advocatenbrief met veelal een eenzijdige weergave van de feiten en daaraan gekoppelde juridische kwalificaties en vervolgens een dreiging met gerechtelijke procedures, levert het risico op dat het conflict alleen maar escaleert en de verhouding tussen partijen verder op scherp zet.

Ik zie het dan als mijn taak te onderzoeken of de (advocaat van de) andere partij bereid is tot constructief overleg over het bereiken van een voor alle partijen aanvaardbare structurele oplossing.

Zoektocht naar belangen!

Een structurele oplossing in arbeidsrechtelijke conflicten hoeft niet per definitie te betekenen dat er moet worden aangestuurd op een beëindiging van het dienstverband.

Wie van de conflictpartijen heeft welk belang? En als er inzicht is in de wederzijdse belangen kan op basis daarvan de zoektocht beginnen naar het vinden van oplossingen?

De dichter T.S. Eliot schreef het volgende: “we mogen onze zoektocht niet staken; hij eindigt immers altijd bij de oorsprong alsof we er nooit eerder zijn geweest”.